The sound of silence
De hele dag hebben we geluid om ons heen: muziek, straatgeluiden, gesprekken, vogelgefluit… het is haast nooit echt stil. En hoewel de stilte rust kan brengen, kan stilte ook erg confronterend zijn, zo laat The Sound of Silence van Simon & Garfunkel zien.
In het lied ligt iemand ’s nachts wakker, nadenkend over een droom die hij gehad heeft. In de stilte van de nacht blijven de beelden van de droom zichtbaar, als flarden van beelden die je je kunt herinneren. Vervolgens wordt de droom beschreven: iemand loopt over de straat en ziet plotseling het licht van een neon lamp.
Dat licht onthult een massa mensen, die wel bij elkaar staan, maar niet communiceren: “People talking without speaking /People hearing without listening / People writing songs that voices never share”. Het is een ontluisterend beeld van hoe mensen langs elkaar kunnen leven en niets van elkaar kunnen begrijpen. Deze mensen praten zonder iets te zeggen en horen wel dingen, maar luisteren niet; ze zijn ziende blind en horende doof, zoals in de Bijbel staat. De communicatie is oppervlakkig en wat er gezegd wordt, gaat het ene oor in en het andere weer uit. In deze situatie wordt datgene, wat echt gezegd moet worden, niet genoemd; niemand durft de stilte te verbreken. De stilte is hier oorverdovend, een vervanging van het afleidende geluid.
Maar dan lijkt de stilte verbroken te worden door een toespraak van de zanger: als het doelloze communiceren, de stilte dus, blijft doorgaan, groeit het probleem alleen maar en is het later niet meer op te lossen. De oplossing lijkt daarentegen simpel: echt naar elkaar luisteren, toenadering tot elkaar zoeken om zo de boodschap in de gesproken woorden echt te begrijpen. Deze woorden lijken sterk op wat Jezus zegt als Hij uitlegt waarom hij in gelijkenissen spreekt: als je goed luistert, dringt de boodschap vanzelf tot je door. Simpel is het zeker niet, zoals ook blijkt: de woorden in het lied worden gehoord, maar niet begrepen en verdwijnen dus in het niets.
Intussen vereren de mensen een zelfgemaakte “neon god”, wat doet denken aan het gouden kalf uit de Bijbel: het is een afgod, die minder confronterend is en afleidt van wat werkelijk belangrijk is. De stilte is hier de makkelijke vluchtweg dan de confrontatie aan te gaan door te spreken en te luisteren. Het neonlicht zendt echter ook een boodschap uit: in de stilte wordt ook het profetische woord gesproken. Hiermee lijkt een brug geslagen te zijn naar de ongehoorde boodschap, die nu als profetisch wordt aangeduid.
Communicatie, zo blijkt, lukt enkel als we ons voor de ander openstellen en willen horen, zien en begrijpen wat de ander ons probeert te vertellen. Een stilte moet daarbij een rustmoment zijn, waarin we een boodschap kunnen laten binnenkomen, en geen afleiding om in te vluchten. De vraag is of we onszelf durven over te geven aan de stilte.
Chris Flinterman is Researchmasterstudent Duitse literatuur aan de Universiteit Leiden. Daarnaast zelfbenoemd muziekprofessor met een erg brede smaak: van ABBA tot ZZ Top en alles wat daartussen ligt. Op Twitter te volgen als: @CFlinterman. Blogt verder op 33.45fm over oude rock ‘n roll.
